以下是中学数学(初中+高中)核心公式的分类整理,涵盖代数、几何、三角函数、数列、解析几何等模块,注重实用性和系统性,方便查阅和记忆:
一、代数基础公式
1. 整式运算公式
- 平方差公式:a^2 - b^2 = (a + b)(a - b)
- 完全平方公式:
(a + b)^2 = a^2 + 2ab + b^2
(a - b)^2 = a^2 - 2ab + b^2
- 立方和/差公式:
a^3 + b^3 = (a + b)(a^2 - ab + b^2)
a^3 - b^3 = (a - b)(a^2 + ab + b^2)
- 完全立方公式:
(a + b)^3 = a^3 + 3a^2b + 3ab^2 + b^3
(a - b)^3 = a^3 - 3a^2b + 3ab^2 - b^3
- 多项式乘法公式:
(x + a)(x + b) = x^2 + (a + b)x + ab
2. 一元二次方程
- 求根公式:若ax^2 + bx + c = 0(a≠0),则
x = \frac{-b \pm \sqrt{b^2 - 4ac}}{2a}
- 判别式:\Delta = b^2 - 4ac
- \Delta > 0:两不等实根;\Delta = 0:两相等实根;\Delta < 0:无实根
- 韦达定理:根为x_1, x_2时,
x_1 + x_2 = -\frac{b}{a},x_1x_2 = \frac{c}{a}
3. 不等式公式
- 均值不等式(a, b > 0):
\frac{a + b}{2} \geq \sqrt{ab}(当且仅当a = b时取等)
- 扩展(a, b, c > 0):
\frac{a + b + c}{3} \geq \sqrt[3]{abc}(当且仅当a = b = c时取等)
- 绝对值不等式:
|a| - |b| \leq |a \pm b| \leq |a| + |b|
二、函数与指数对数公式
1. 一次函数与二次函数
- 一次函数:y = kx + b(k为斜率,b为截距)
- 二次函数顶点式:y = a(x - h)^2 + k,顶点坐标(h, k)
- 二次函数一般式:y = ax^2 + bx + c,顶点坐标\left(-\frac{b}{2a}, \frac{4ac - b^2}{4a}\right)
2. 指数与对数运算
- 指数公式:
a^m \cdot a^n = a^{m+n};\frac{a^m}{a^n} = a^{m-n};(a^m)^n = a^{mn};
(ab)^n = a^n b^n;a^{-n} = \frac{1}{a^n};a^{\frac{m}{n}} = \sqrt[n]{a^m}
- 对数公式(a > 0且a≠1,M, N > 0):
- 基本关系:\log_a a = 1,\log_a 1 = 0,a^{\log_a N} = N
- 运算性质:
\log_a(MN) = \log_a M + \log_a N
\log_a \frac{M}{N} = \log_a M - \log_a N
\log_a M^n = n \log_a M
- 换底公式:\log_a b = \frac{\log_c b}{\log_c a}(常用以10为底:\log_a b = \frac{\lg b}{\lg a},或以e为底:\frac{\ln b}{\ln a})
三、三角函数公式
1. 基本定义与关系
- 直角三角形定义(\angle\alpha对边a,邻边b,斜边c):
\sin\alpha = \frac{a}{c},\cos\alpha = \frac{b}{c},\tan\alpha = \frac{a}{b}
- 同角三角函数关系:
- 平方关系:\sin^2\alpha + \cos^2\alpha = 1
- 商数关系:\tan\alpha = \frac{\sin\alpha}{\cos\alpha}
- 诱导公式(奇变偶不变,符号看象限):
例:\sin(\pi - \alpha) = \sin\alpha,\cos(\frac{\pi}{2} + \alpha) = -\sin\alpha
2. 和差角与二倍角公式
- 和差角公式:
\sin(\alpha \pm \beta) = \sin\alpha\cos\beta \pm \cos\alpha\sin\beta
\cos(\alpha \pm \beta) = \cos\alpha\cos\beta \mp \sin\alpha\sin\beta
\tan(\alpha \pm \beta) = \frac{\tan\alpha \pm \tan\beta}{1 \mp \tan\alpha\tan\beta}
- 二倍角公式:
\sin2\alpha = 2\sin\alpha\cos\alpha
\cos2\alpha = \cos^2\alpha - \sin^2\alpha = 2\cos^2\alpha - 1 = 1 - 2\sin^2\alpha
\tan2\alpha = \frac{2\tan\alpha}{1 - \tan^2\alpha}
3. 解三角形公式
- 正弦定理:\frac{a}{\sin A} = \frac{b}{\sin B} = \frac{c}{\sin C} = 2R(R为外接圆半径)
- 余弦定理:
a^2 = b^2 + c^2 - 2bc\cos A
\cos A = \frac{b^2 + c^2 - a^2}{2bc}
- 面积公式:
S = \frac{1}{2}ab\sin C = \frac{1}{2}bc\sin A = \frac{1}{2}ac\sin B
四、数列与排列组合公式
1. 等差数列
- 通项公式:a_n = a_1 + (n - 1)d(a_1为首项,d为公差)
- 前n项和:S_n = \frac{n(a_1 + a_n)}{2} = na_1 + \frac{n(n - 1)}{2}d
2. 等比数列
- 通项公式:a_n = a_1 q^{n-1}(a_1为首项,q为公比,q≠0)
- 前n项和:
S_n = \begin{cases}
na_1 & (q = 1) \\
\frac{a_1(1 - q^n)}{1 - q} = \frac{a_1 - a_n q}{1 - q} & (q ≠ 1)
\end{cases}
3. 排列组合
- 排列数:A_n^m = n(n - 1)(n - 2)\cdots(n - m + 1) = \frac{n!}{(n - m)!}
- 组合数:C_n^m = \frac{A_n^m}{m!} = \frac{n!}{m!(n - m)!}
- 组合数性质:
C_n^m = C_n^{n - m},C_n^m + C_n^{m - 1} = C_{n + 1}^m
- 二项式定理:
(a + b)^n = \sum_{k=0}^n C_n^k a^{n - k} b^k,通项T_{k+1} = C_n^k a^{n - k} b^k
五、平面解析几何公式
1. 直线方程
- 点斜式:y - y_0 = k(x - x_0)(过点(x_0, y_0),斜率k)
- 斜截式:y = kx + b(斜率k,截距b)
- 一般式:Ax + By + C = 0(A, B不同时为0)
- 两直线位置关系:
- 平行:k_1 = k_2且截距不等(或\frac{A_1}{A_2} = \frac{B_1}{B_2} ≠ \frac{C_1}{C_2})
- 垂直:k_1 k_2 = -1(或A_1 A_2 + B_1 B_2 = 0)
- 点到直线距离:点(x_0, y_0)到直线Ax + By + C = 0的距离
d = \frac{|Ax_0 + By_0 + C|}{\sqrt{A^2 + B^2}}
2. 圆的方程
- 标准方程:(x - a)^2 + (y - b)^2 = r^2(圆心(a, b),半径r)
- 一般方程:x^2 + y^2 + Dx + Ey + F = 0(条件:D^2 + E^2 - 4F > 0),圆心\left(-\frac{D}{2}, -\frac{E}{2}\right),半径r = \frac{\sqrt{D^2 + E^2 - 4F}}{2}
3. 圆锥曲线(高中)
- 椭圆(焦点在x轴):
标准方程:\frac{x^2}{a^2} + \frac{y^2}{b^2} = 1(a > b > 0),焦距2c,c^2 = a^2 - b^2
- 双曲线(焦点在x轴):
标准方程:\frac{x^2}{a^2} - \frac{y^2}{b^2} = 1,焦距2c,c^2 = a^2 + b^2,渐近线y = \pm \frac{b}{a}x
- 抛物线(开口向右):
标准方程:y^2 = 2px(p > 0),焦点\left(\frac{p}{2}, 0\right),准线x = -\frac{p}{2}
六、立体几何公式
1. 空间几何体体积与表面积
- 柱体:体积V = Sh(S为底面积,h为高),表面积S = 侧面积 + 2底面积
- 锥体:体积V = \frac{1}{3}Sh
- 球体:体积V = \frac{4}{3}\pi r^3,表面积S = 4\pi r^2
- 长方体:体对角线l = \sqrt{a^2 + b^2 + c^2}(a, b, c为长宽高)
2. 空间向量(高中)
- 设向量\vec{a} = (x_1, y_1, z_1),\vec{b} = (x_2, y_2, z_2):
- 模长:|\vec{a}| = \sqrt{x_1^2 + y_1^2 + z_1^2}
- 点积:\vec{a} \cdot \vec{b} = x_1x_2 + y_1y_2 + z_1z_2 = |\vec{a}||\vec{b}|\cos\theta(\theta为夹角)
- 夹角公式:\cos\theta = \frac{\vec{a} \cdot \vec{b}}{|\vec{a}||\vec{b}|}
- 线线垂直:\vec{a} \cdot \vec{b} = 0 \Leftrightarrow x_1x_2 + y_1y_2 + z_1z_2 = 0
七、概率与统计公式
1. 概率基础
- 古典概型:P(A) = \frac{m}{n}(m为事件A包含的基本事件数,n为总事件数)
- 独立事件概率:P(AB) = P(A)P(B)
- 互斥事件概率:P(A \cup B) = P(A) + P(B)
2. 统计量
- 平均数:\overline{x} = \frac{1}{n}(x_1 + x_2 + \cdots + x_n)
- 方差:s^2 = \frac{1}{n}\sum_{i=1}^n (x_i - \overline{x})^2
- 标准差:s = \sqrt{\frac{1}{n}\sum_{i=1}^n (x_i - \overline{x})^2}
八、微积分初步(高中选修)
1. 导数公式
- 常函数:(C)' = 0
- 幂函数:(x^n)' = nx^{n-1}
- 指数函数:(e^x)' = e^x,(a^x)' = a^x \ln a
- 对数函数:(\ln x)' = \frac{1}{x},(\log_a x)' = \frac{1}{x \ln a}
- 三角函数:(\sin x)' = \cos x,(\cos x)' = -\s